Zygmunt August król Polski pozywa synagogę kazimierską, z powództwa władz miejskich, o zajmowanie się warzeniem piwa, syceniem miodu – wbrew dekretom królewskim. Datowany na 21 VI 1563 w Wilnie. Póki co do samego dokumentu i jego treści dotrzeć się nie udało, tym niemniej jednak ten strzępek informacji daje pole do przyszłych poszukiwań i uzupełniania luk w opisanej historii Kazimierza. Aby rzucić światło na wzmiankowany szczątkowo problem, poniżej przekazujemy kilka stosownych notatek:
- 1566,14 września, Lublin Zygmunt August król polski pozwala przedmieszczanom warzyć we własnych browarach piwo i miód, pędzie gorzałkę i propinować trunki w swoich domach, wykonywać wszystkie rzemiosła, jakimi zajmują się mieszczanie lubelscy; zabezpiecza przedmieszczanom wolny wstęp do miasta z towarami oraz zobowiązuje ich do dostarczania na zamek połowy achtla piwa od każdego waru.
- 1580, 4 lutego, Niepołomice Stefan król polski potwierdza przedmieszczanom prawa na otrzymane od starostów i zabudowane przez przedmieszczan place pod zamkiem oraz na te, które o-trzymają i zabudują w przyszłości; ustanawia opłatę 1 półachtelka od każdego waru piwa oddawaną na zamek; nakłada obowiązek naprawy dwu grobli na stawach królewskich; ustanawia roczny czynsz w wys. 30 groszy od domu na rzecz króla i starosty; nadaje wolność budowania domów, ich naprawy, sprzedaży i zamiany pod warunkiem zachowania obowiązujących czynszów i ciężarów.
- 1594,10 grudnia, Kraków Zygmunt III król polski w sporze między gminą żydowską w Lublinie a wójtem, ławnikami i pospólstwem Podzamcza Lubelskiego zachowuje w mocy ordynację Jana Firleja starosty lubelskiego stanowiącą, że Żydzi lubelscy nie mają prawa warzenia, sprzedaży i propinowania piwa, gorzałki i miodu; na użytek własny mogą kupować piwo miejscowe w dużych, zaś przywoźne – tylko w mniejszych naczyniach; gorzałkę mogą pędzić i handlować nią tylko między sobą. Chleb mogą wypiekać wyłącznie na własny użytek i nie mają prawa sprzedawać go chrześcijanom.
- 1596, 28 czerwca, Warszawa Zygmunt III król polski wobec skargi wójta, ławników i pospólstwa Podzamcza Lubelskiego na podzamecką gminę żydowską, że wbrew dekretowi królewskiemu warzy i sprzedaje chrześcijanom miód, piwo, gorzałkę i inne trunki, odsyła powodów do kompetentnego sądu stwierdzając, że winne nadużyć są prywatne osoby, a nie cała gmina.
- 1599, 24 maja, Warszawa Zygmunt III król polski poleca wydać kopię dekretu króla Stefana (2583, 8 VIII, w Krakowie), którym odłożył do sejmu walnego rozstrzygnięcie sprawy między m. Lublinem a Janem z Tęczyna starostą lubelskim pozwanym o nie zachowanie dekretu króla Zygmunta Augusta w sprawie warzenia przez przedmieszczan piwa, miodu, gorzałki i innych trunków. Starosta wyjaśniał, że karczmy na przedmieściu są przypisane do prowentów Rzeczypospolitej i zarejestrowane przez rewizorów i lustratorów koronnych, a on sam corocznie płaci czwartą część tych prowentów na rzecz skarbu; skasowanie propinacji i karczem na przedmieściu odbiłoby się ujemnie na dochodach państwa.
- 1614, 22 marca, Warszawa Zygmunt III król polski wobec skargi m. Lublina na wójta i ławników podzameckich o to, że założyli nową jurydykę, odprawiają własne sądy, prowadzą księgi „obligationum, inscriptionum, controversiarum”, używają publicznej pieczęci i w ogóle czynią to, co należy do prawdziwego urzędu i sądu, postanawia zachować przedmieszczan przy prawie magdeburskim, według którego mają sprawować sądy i przyjmować do akt rekognicje, inskrypcje i testamenty od mieszkańców Podzamcza; nakazuje apelacje w sprawach cywilnych odsyłać do starosty, a w sprawach karnych zachować dotychczasowy zwyczaj; zabrania utrzymywać składy towarów, rezerwując to prawo wyłącznie dla miasta; zakazuje sądzić obcych kupców podczas jarmarków; pozwala wydawać różnego rodzaju zaświadczenia tylko własnym mieszkańcom; poleca, aby w pieczęci używali głowy jagnięcia bez rogów, a nie koziołka albo kozła; nie wolno też im będzie tytułować się mieszczanami lubelskimi lecz przedmieszczanami.
Kazimierz Dolny