POW w Kazimierzu
Karol Kuzioła
Komenda nr 19
Komenda POW w Kazimierzu powstała 25 grudnia 1915 r. W lipcu 1916 utworzono placówkę w Karczmiskach z komendantem Mokijewskim. Komendę w Kazimierzu powierzono Karolowi Kuziole.
Karol Kuzioła urodził się 4 listopada 1883 r. w Karczmiskach. Wychowywał się sam, sam też wyuczył się zawodu szewca. Wiadomości o ruchu niepodległościowym docierały do niego za pośrednictwem gazety „Lud Polski”. Pismo to nawoływało do otwartej walki z Rosją i rozbudzało uczucia narodowe.
Żeni się z Kazimierzanką i osiada w Kazimierzu, prowadząc warsztat szewski. Interesuje się Związkami Strzeleckimi – tajnymi organizacjami o charakterze patriotycznym powstającymi w Kongresówce w latach 1913 – 1914. W ’14 roku wstępuje do Związku Strzeleckiego Ziemi Radomskiej. Jego aktywność znów zwraca uwagę Moskali. Ostrzeżony przez Józefa Góreckiego unika aresztowania.
24 sierpnia 1915 roku w wyniku werbunku prowadzonego przez Trojanowskiego i Kwietniewskiego, Kuzioła wstępuje w Lublinie do I Brygady Legionów. Otrzymuje rozkaz zorganizowania zakładu szewskiego przy Wydziale Narodowym. Zakład jego powstaje przy ul. Namiestnikowskiej i ma zaopatrywać Legionistów.
W grudniu 1915 r. Karol Kuzioła ukończył kurs podoficerski zlokalizowany w gmachu podominikańskim w Lublinie.
Kuzioła zostaje skierowany do Kazimierza, gdzie ma utworzyć miejscowa komendę. Tworzy ją, sam zostaje jej komendantem o ps. „Czerniawski”. Angażuje się w pracę Wydziału Narodowego w Kazimierzu. Od 1916 r. Pełni funkcję członka zarządu. Zajmuje się organizacją wieców, odczytów i kolportowaniem nielegalnej prasy.
Działalności niepodległościowej od. 1914 r. oddana była też żona Karola, Wiktoria Kuzioła, ps. „Wisła”. Była kurierką, solidną i odważną, zajmowała się przenoszeniem rozkazów do Ziemi Radomskiej. Utrzymywała stały kontakt z walczącymi Legionistami.
Od chwili wstąpienia męża do Legionów działała samodzielnie. W roku 1916 wstępuje do Ligi Kobiet. Zajmuje się przygotowywaniem i wysyłaniem paczek dla Legionistów walczących na froncie wołyńskim. W grudniu 1916 r. Austriacy zatrzymują koło Lublina inną działaczkę, Urszulę Żurawicz, posługującą się dokumentami Wiktorii. Żurawicz trafiła na 8 miesięcy do aresztu, w więzieniu miesiąc spędziła też Wiktoria.
Oddział POW w Kazimierzu w chwili rozbrajania Austriaków liczył 25 osób. Byli to ludzie różnych profesji: rzemieślnicy, rolnicy, handlowcy, przeważnie w wieku 15-17 lat. Regularne ćwiczenia z zakresu wojskowości prowadził Karol Kuzioła. Uzbrojenie stanowił jeden karabin i trzy rewolwery. Wykłady o historii Polski i na temat aktualnej sytuacji politycznej prowadził niejaki Rudzej z Warszawy, ps. „Leśnik”.
Również w 1916 r. zalegalizowano Towarzystwo „Piechur” liczące 22 członków, którego prezesem został Mieczysław Kowalski. Prowadzono systematyczne ćwiczenia wojskowe, wydawano gazetkę informacyjną. W związku z tą działalnością nagminnie dochodziło do zatargów z okupantem. Towarzystwo zostało zdelegalizowane w 1918 r. Delegalizację poprzedziły rewizje u Edwarda Góreckiego i Mikołaja Przewłoki. U tego ostatniego znaleziono książki i referaty o treści patriotycznej, za co skazano go na trzy miesiące aresztu w Zamku w Lublinie. Rewidowano też Urszulę Żurawicz, u której znaleziono odezwy podburzające ludność przeciwko okupantom.
1 listopada 1919 r.
Oddział odmaszerowuje do Puław, gdzie uczestniczy w rozbrajaniu Austriaków i Niemców.
oprac. Bożena Gałuszewska na podstawie mat. Zbigniewa Słomki
Lista członków Komendy nr 19:
- Kuzioła Karol
- Barton Leon
- Brzozowski Zygmunt
- Czajkowski Kazimierz
- Czapla Edward
- Dziwisz Dominik
- Gawroński Stanisław
- Górecki Edward
- Górecki Leon
- Grasiński Zygmunt
- Jarząbkiewicz Edward
- Karkosiński Stefan
- Kłosiński Jan
- Kosowski Karol
- Kostka Antoni
- Markiewicz Józef
- Materek Franciszek
- Nowakowski Władysław
- Oroń Maksymilian
- Pietras Mieczysław
- Popiel Marian
- Sanecki Józef
- Ulanowski Tadeusz
Bardzo serdecznie dziękujemy Panu Bogdanowi Kuziole.
