Niezwykły zegar
W jednym z kazimierskich muzeów znajdujemy prawdziwe curiosum: zegar z kalendarzem, urządzony według rachuby Rewolucji Francuskiej. Historia eksponatu nie jest znana, tajemnicą też pozostaje droga, jaką zegar przybył do Kazimierza oraz wszelkie okoliczności. Niestety. Pozostaje jedynie podziwiać to cacko.
Francuski kalendarz rewolucyjny to właściwie francuski kalendarz republikański (nazwa „rewolucyjny” nigdy nie była używana we Francji).
Wprowadzony 5 października 1793 przez Konwent republikański w rewolucyjnej Francji.
Napoleon Bonaparte 9 września 1805 podpisał akt prawny przywracający kalendarz gregoriański 1 stycznia 1806.
Wprowadzony jeszcze, ale na krótko w 1871 przez Komunę Paryską (miesiące germinal i floréal roku LXXIX).
Projekt kalendarza opracował Gilbert Romme, a nazwy miesięcy i dni wymyślił poeta Philippe Fabre d’Églantine.
Lata liczono od 22 września 1792, daty ustanowienia pierwszej republiki francuskiej. Teoretycznie, co czwarty rok miał być przestępnym, ale w praktyce starano się utrzymać początek roku w dniu równonocy jesiennej. Zawierał 12 miesięcy po 30 dni plus 5 (6 w latach przestępnych) dodatkowych dni świątecznych, tak zwanych Dni Sankiulotów.
Na miejsce świąt kościelnych wprowadzono święta narodowe z dniem zdobycia Bastylii jako najważniejszym. Każdy dzień w roku został nazwany na cześć zwierząt, roślin, narzędzi pracy, minerałów czy też zjawisk.
Miesiąc, zamiast na tygodnie, podzielono na 3 dekady – po 10 dni. Każdy z dziesięciu dni nazywany był po prostu liczebnikami porządkowymi.
Pory roku:
jesień
- Vendémiaire (od łacińskiego vindemia – pl. winobranie) – od 22 września do 21 października
- Brumaire (od francuskiego brume – pl. gęsta mgła) – od 22 października do 20 listopada
- Frimaire (od francuskiego frimas – pl. mróz) – od 21 listopada do 20 grudnia
zima
- Nivôse (od łacińskiego nivosus – pl. śnieżny) – od 21 grudnia do 19 stycznia
- o Pluviôse (od łacińskiego pluviosus – pl. deszczowy) – od 20 stycznia do 18 lutego
- Ventôse (od łacińskiego ventosus – pl.wietrzny) – od 19 lutego do 20 marca
wiosna:
- Germinal (od łacińskiego germen – pl. kiełek) – od 21 marca do 19 kwietnia
- Floréal (od łacińskiego flos – pl. kwiat) – od 20 kwietnia do 19 maja
- Prairial (od francuskiego prairie – pl. łąka) – od 20 maja do 18 czerwca
lato
- Messidor (od łacińskiego messis – pl. żniwa) – od 19 czerwca do 18 lipca
- Thermidor (od greckiego thermos – pl. gorący) – od 19 lipca do 17 sierpnia
- Fructidor (od łacińskiego fructus – pl. owoce) – od 18 sierpnia do 16 września
Dni Sankiulotów
- La Fête de la Vertu (Święto Cnoty) – 17 września
- La Fête du Génie (Święto Talentu) – 18 września
- La Fête du Travail (Święto Pracy) – 19 września
- La Fête de l’Opinion (Święto Opinii) – 20 września
- La Fête des Récompenses (Święto Nagród) – 21 września
- La Fête de la Révolution (Święto Rewolucji) – dzień uzupełniający, występujący w latach przestępnych.
Postanowiono także wprowadzić podział doby na 10 godzin, po 100 minut każda; podobnie minuta miała się dzielić na 100 sekund. Opór przeciw tej ostatniej reformie był jednak niezwykle silny. W muzeach można jednak znaleźć pochodzące z tamtego okresu zegary z tarczą podzieloną na 10 godzin. Kalendarz rewolucyjny przywrócono jeszcze na bardzo krótko podczas Komuny Paryskiej (od 18 marca do 28 maja 1871 roku).
Jako ciekawostkę warto też podać, że akademicy paryscy zaproponowali konsekwentnie wprowadzenie układu dziesiętnego do geometrii, w której odtąd kąt prosty miał się dzielić na 100 stopni, po 100 minut każdy itd. Ten pomysł jednak szybko został odrzucony.