Lejb Raszkin
czyli Szoel Frydman
Lejb Raszkin, właść. Shoyel Fridman, 1905–1942. Urodzony w Kuźmirze (Kazimierzu Dolnym), pisarz, autor opowiadań w języku jidysz.
Był kierownikiem miejscowego żydowskiego banku spółdzielczego, kupcem żelaznym i stolarzem. Pisał od1930 roku, prozą w języku jidysz. Niestety, tylko jedna książka doczekała się publikacji: Di mentshn fun Godlbozhits (Ludzie z Godłobożyc) i jest to „przejmująco satyryczna anatomia sztetl Godłobożyc (Kuzmir)”, ciepło przyjęta przez krytyków literackich.
„Wyznaczyłbym Raszkina – pisał Trunk – jako bardzo utalentowanego, a jednocześnie dialektycznego kreślarza piórem. Raszkin wie, jak obchodzić się z żywotnością linii, [ale] brakuje mu wyczucia żywej ostrości koloru”. I dalej: „Er iz geven… di letste atraktsye fun a nayem yidishn shriftshteler in Poyln” („Był ostatnim nowożytnym pisarzem żydowskim, który zwrócił na siebie uwagę w Polsce”).
Ukończona w 1934 i opublikowana w Warszawie w 1935 powieść, to „epicki portret rozpadającego się polskiego żydowskiego sztetla. Autor rysuje swoich kazimierskich pobratymców ze zjadliwą ostrością, osadzjąc cały przekrój mieszkańców miasta w opisanej z rozmachem komedii humanistycznej.”
Polsko-Żydowski Pen Club w 1938 roku podzielił Nagrodę Pereca między Aarona Zeitlina, Joshuę Perle’a i Rashkina.
Powieść wciąż przyciąga czytelników. W jednym z badań okrzyknięto ją „trwałym dziełem literatury europejskiej” (Clifford), a sam Autor nazywa nazywa ją „ershtling” – swoim „pierworodnym”.
Zabity przez nazistów podczas eksterminacji getta brzeskiego. Jego ocalała córka zamieszkała w Izraelu.
oprac. Bożena Gałuszewska
źródła: Yiddish Leksikon oraz Jewish Virtual Library