Grodarz
Jerzy Kuna

Rzeka Grodarz - moja pierwsza Rzeka w czasach dzieciństwa... Przed Wisłą.

Mieszkaliśmy wtedy blisko kościoła św. Anny na ulicy Lubelskiej. To były moje pierwsze samodzielne „wyprawy" w wieku lat pięciu, w tajemnicy przed Rodzicami (ponieważ zabraniano mi tam samemu chodzić). Drewniany mostek pomiędzy ulicą Nadrzeczną a Wikarówką, tuż przy nie istniejącej Starej Stodole, na której - o ironio! - widniał napis: <Ostrożnie z ogniem!>.  Stare wierzby, dające latem miły cień i chłód i moje zabawy „w statki", których role grały patyki i kawałki wierzbowej kory... Potem poznałem kolegę Marka z Radomia, przyjeżdżającego na lato z rodzicami i siostrami. Wspólna zabawa „nad rzeką" przeniosła się na odcinek Grodarza przy ulicy Szkolnej, gdzie rodzice Marka mieli drewniany letni domek.  Tama z kamieni, wzmocniona rzecznym mułem, spiętrzyła nieznacznie Rzekę i powstało spore jeziorko, zwane przez nas Bałtykiem. Flota nasza składała się z „Batorego" - wielkiego pnia drzewa - i „Daru Pomorza" - klasycznej łódki z kory. "Rozbudowała się" dopiero później, gdy po jednej z gwałtownych, letnich burz ze straszliwą ulewą i piorunami nastąpił przypływ, który rozwalił naszą tamę i „Batory" odpłynął w swój bezpowrotny rejs do macierzystego portu „Gdynia". Podejmowaliśmy ekspedycje ratunkowe w dół Rzeki, ale „Batory" wybrał wolność. Remont tamy trwał cały dzień, a uzupełnienie i rozbudowa Floty Morskiej - parę tygodni.  Te zabawy trwały kilka letnich sezonów. Grodarz był dla nas wszystkim: Bałtykiem, oceanem, Amazonką, Nilem, Kongo... Raz nawet wybraliśmy się ku źródłom Grodarza, wzdłuż Rzeki. Pasjonująca wyprawa! Poprzez mokradła, przez stromizny brzegów, pokrzywy i łopiany... To było coś! Wspominam też regaty na Grodarzu, gdzie żmudnie holowaliśmy nasze jednostki w górę Rzeki, na nitkach, a potem na komendę spływały z prądem wyznaczony odcinek.   Równie fascynujące było Ujście Grodarza do Wisły, jeszcze nie obudowane, poniżej ślicznego, drewnianego mostku, który pamiętam dobrze z dzieciństwa, powstałego jeszcze w czasach niemieckiej okupacji. Grodarz meandrował sobie swobodnie, aż do ostatecznego połączenia się z Królową Rzek Polskich. To miejsce zawsze mnie fascynowało i było czymś w rodzaju małej lekcji geografii: Grodarz też miał swoje wykopy, wiry, łachy, głębie i miniaturowe plaże.

18 marca 58

Krzywy mostek zakończył swój żywot w przedwiośniu 1965 roku, po kolejnej ostrej zimie lat 60-tych, kiedy ruszyła Wisła i płynące kry rozniosły go dokumentnie. Potem, w latach 1966 - 67, gdy budowano wał przeciwpowodziowy, postawiono inny most i ostatecznie obudowano Ujście Grodarza wysokim murem.

powódź

Ta niewielka Rzeczka zmieniała się niekiedy w potwora, podczas gdy po ciężkiej i mroźnej zimie, a także podczas gwałtownych, letnich burz. Pędziła wtedy porywając wszystko, czego tylko mogła dosięgnąć. Rozfalowana i rozszalała, sięgająca zwałami wód aż po mostki prowadzące na ulicę Nadrzeczną. Z okna domu obserwowałem poczynania Rzeki, będącej jedną wściekła kipielą!

Podsumowując moje wspomnienia, chciało by się zaśpiewać za Tadeuszem Nalepą: „Witaj Rzeko moja czysta... Rzeko dzieciństwa..." 

Róża Szymańska, Nusia Kopeć, Basia Kuna,

W moich czasach czysta nie była, ale jakoś nie dostaliśmy choroby przewodu pokarmowego nie myjąc rąk po tych zabawach i jeszcze zabieraliśmy „zapasy żywności" na nasze „ekspedycje". 

Z biegiem dni i lat Rzeka dzieciństwa zmalała i skurczyła się do obetonowanego korytka, a następnie stała się rzeką okresową, pojawiającą się tylko podczas wiosny, gdy topniały śniegi oraz podczas letnich burz (gdzie zapewne przypominała sobie minioną świetność). Dawniej mawiano: - Idę nad Rzekę! - chodziło tu o Grodarz. Wisła była tylko Wisłą, a nie Rzeką...

W 15-tym roku mojego życia właśnie Wisła wzięła mnie w swoje posiadanie i tak jest do dziś, ale to już inna historia...

 Jerzy Kuna